Η Virginia Satir, η μητέρα της οικογενειακής θεραπείας, αναφερόμενη στις ανθρώπινες σχέσεις είχε πει χαρακτηριστικά : « καθένας μας χρειάζεται 4 αγκαλιές για επιβίωση, 8 για συντήρηση, 12 για ανάπτυξη».
Όσο κι αν ακούγεται περίεργο, η αγκαλιά δεν είναι απλά ένας τρόπος να χαιρετηθούν οι άνθρωποι ή μια πράξη έκφρασης θετικών συναισθημάτων, αλλά πολλά περισσότερα, με οφέλη τόσο για τη σωματική όσο και για την ψυχική υγεία.
Από τα πρώτα βιώματα του βρέφους είναι η αγκαλιά των ατόμων που το φροντίζουν, κυρίως της μητέρας. Μέσα σε αυτή την αγκαλιά νιώθουμε την ασφάλεια και την ηρεμία που υπήρχε και στο περιβάλλον της μήτρας πριν γεννηθούμε. Νιώθουμε προστατευμένοι και αναπτύσσουμε ασφαλή δεσμό με τη μητέρα, κάτι που θα βοηθήσει στην ανάπτυξη ασφαλών δεσμών με τους υπόλοιπους ανθρώπους στη ζωή μας μεγαλώνοντας.
Παλιότερα, οι συμβουλές που έδιναν στους νέους γονείς ήταν «να μην παίρνουν συχνά αγκαλιά τα μωρά τους γιατί θα τα κακομάθουν» ή «αν κλάψουν να τα αφήσουν γιατί έτσι θα σκληραγωγηθούν». Ευτυχώς, σήμερα, μπορούμε να γνωρίζουμε ότι αυτές οι πρακτικές κάθε άλλο παρά βοηθητικές είναι- μάλλον το αντίθετο. Διάφορες έρευνες με πιο πρόσφατη στο Πανεπιστήμιο του Portsmouth δείχνουν ότι τα παιδιά που «αγνοούνται» συχνά όταν κλαίνε και ζητούν σημασία, είναι λιγότερο προσαρμοσμένα στο περιβάλλον και έχουν μικρότερο ιππόκαμπο, από τα παιδιά που είχαν ανταπόκριση στο κλάμα τους. Τα παιδιά που είχαν πιο εκδηλωτικές μητέρες έχουν μέχρι και 10% μεγαλύτερο ιππόκαμπο (το κέντρο του εγκεφάλου που είναι σημαντικό για τη μάθηση, τη μνήμη και τη διαχείριση του άγχους).
Η στιγμή που το μωρό είναι σε θέση να αυτονομηθεί και να αρχίζει να εξερευνά τον κόσμο συμβαίνει αργότερα και όταν του έχουμε μάθει ότι μπορεί να κάνει τα βήματά του αλλά πάντα υπάρχει η αγκαλιά σαν ασφαλές καταφύγιο που θα μπορεί να γυρνά και να φροντίζεται, αυτός ο δρόμος για την αυτονομία θα γίνεται με πιο αποτελεσματικό και ώριμο τρόπο. Το ίδιο ισχύει και για την ηλικία που αρχίζουν τα ξεσπάσματα, οι φωνές και τα «tantrums». Για ένα παιδάκι 2-5 ετών ο τρόπος να δείξει ότι χρειάζεται φροντίδα, σύνδεση και ασφάλεια είναι φυσιολογικό να εκφράζεται με θυμό και φωνές, για αυτό η αγκαλιά του γονιού αποδεικνύεται σωτήρια σε αυτές τις περιπτώσεις
Η σπουδαιότητα της αγκαλιάς τονίζεται και από έρευνες σε παιδιά που μεγάλωσαν ορφανά, σε χώρους που υπήρχε μεν περιποίηση και μέριμνα για τις βιοτικές ανάγκες αλλά δεν υπήρχε η δυνατότητα σωματικής επαφής και εναγκαλισμού. Τα παιδιά αυτά μεγαλώνοντας παρουσιάζουν δυσκολίες στην ανάπτυξη της συνείδησης, στον έλεγχο του αυθορμητισμού, στην ανάπτυξη της ενσυναίσθησης και στον έλεγχο της επιθετικότητας. Είναι παρήγορο το γεγονός ότι σε διάφορα ιδρύματα καθιερώθηκε ο θεσμός του «εθελοντή της αγκαλιάς», δηλαδή ανθρώπων που προσφέρονται να περάσουν χρόνο αγκαλιάζοντας και δίνοντας χάδια και τρυφερότητα σε βρέφη που δεν έχουν οικογενειακό πλαίσιο, συμβάλλοντας έτσι στη συναισθηματική τους ανάπτυξη.
Μεγαλώνοντας, αναζητούμε τη στοργή και την προστασία στην αγκαλιά των αγαπημένων μας, συντρόφων, φίλων και μελών της οικογένειας. Προφανώς γιατί έχουμε ανάγκη να ξαναγυρίσουμε στο ασφαλές περιβάλλον της πρώτης βρεφικής αγκαλιάς και να νιώσουμε προστατευμένοι.
Επιπλέον, κατά τη διάρκεια της αγκαλιάς εκκρίνονται ορμόνες στον οργανισμό, οι οποίες μας βοηθούν στο να διατηρούμε μια καλή ψυχολογική και σωματική υγεία. Η οξυτοκίνη δρα στο κέντρο των συναισθημάτων στον εγκέφαλό μας, δημιουργώντας αίσθημα ευχαρίστησης, αφοσίωσης, εμπιστοσύνης, δυνατών δεσμών και συντροφικότητας. Η ντοπαμίνη, επίσης ενισχύεται στον οργανισμό με τις αγκαλιές. Προβλήματα στην έκκριση ντοπαμίνης στο σώμα οδηγούν σε κατάθλιψη και άλλες διαταραχές. Επίσης, οι αγκαλιές ελαττώνουν την αρτηριακή πίεση, μειώνουν τους κτύπους της καρδιάς, ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα και προσφέρουν σταθερότητα στο παρασυμπαθητικό.
Δεν είναι τυχαίο που οι αγκαλιές με άτομα που μας κάνουν να νιώθουμε άβολα ή δε συμπαθούμε γίνονται φυλακή. Από πολύ νωρίς στη ζωή μας γνωρίζουμε πότε νιώθουμε ασφάλεια και πότε μια αγκαλιά μπορεί να μας τρομάξει. Για αυτό «επιβάλλεται» να μην επιβάλλουμε τις αγκαλιές και τη σωματική επαφή στα παιδιά με άτομα που δε νιώθουν άνετα, ακόμα κι αν προέρχονται από το φιλικό ή συγγενικό περιβάλλον.
Ο φόβος για σεξουαλική παρενόχληση αλλά και η δυσκολία στις διαπροσωπικές μας σχέσεις, η απομάκρυνση και η μοναξιά που βιώνουν οι άνθρωποι, αποβάλλουν τη σωματική επαφή σταδιακά από τη ζωή μας. Πολλοί μιλούν για μια «επιδημία μοναξιάς», με μια «βιομηχανία αφής» να αναπτύσσεται σε διάφορες χώρες όπου επαγγελματίες cuddlers, δηλαδή άτομα που προσφέρουν αγκαλιές, διοργανώνουν εργαστήρια, ατομικές συνεδρίες και ομαδικές δραστηριότητες για να απαλύνουν τον πόνο της έλλειψης αυτής. Στο «Cuddle Up To Me» στο Πόρτλαντ του Όρεγκον, οι πελάτες μπορούν να διαλέξουν από ένα μενού 72 διαφορετικών αγκαλιών. Στην Ιαπωνία από την άλλη, έχει αναπτυχθεί μια «καρέκλα ηρεμίας», που διαθέτει μαξιλάρια που προσιδιάζουν σε πραγματικά χέρια και μπορούν να αγκαλιάσουν όποιον κάθεται πάνω.
Ο Francis McGlone, καθηγητής νευροεπιστήμης στο Πανεπιστήμιο John Moores του Liverpool και μελετητής του φαινομένου δηλώνει ότι «Είμαστε προορισμένοι ώστε να αγκαλιάζουμε και να χαϊδεύουμε ο ένας τον άλλον, η ευχαρίστηση της κίνησης αυτής μας ενθαρρύνει να συνεχίζουμε να αγγιζόμαστε, να αναθρέφουμε μωρά και να διαμορφώνουμε τους νέους ενήλικες, ενώ είναι και αυτή που προσθέτει το «ευ» στο «ζην» και μπορεί να μας οδηγήσει σε μια «θεραπεία» για τη μοναξιά».
Το συμπέρασμα, λοιπόν, είναι να μη στερούμε τις αγκαλιές από τα βρέφη και τα μικρά παιδιά, αλλά και να αγκαλιαζόμαστε ως ενήλικες με τους αγαπημένους μας. Να εκδηλώνουμε τα θετικά μας συναισθήματα με το άγγιγμα και το χάδι, όπου νιώθουμε ασφάλεια εκεί να μένουμε, γιατί όλοι έχουμε ανάγκη σε ένα κόσμο που ολοένα δυσκολεύει να υπάρχει το καταφύγιο και το ασφαλές μας μέρος που μας προστατεύει και μας αναγεννά.
(με πληροφορίες από το tvxs.gr και το theguardian.com)
(άρθρο που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό about)
marianipapanikolaou 